Theo báo cáo từ chương trình phòng chống Tăng huyết áp quốc gia, hơn 11 triệu người Việt Nam trưởng thành có tăng huyết áp. Nhưng chỉ 1/10 bệnh nhân tăng huyết áp được kiểm soát huyết áp đầy đủ. Bởi vậy mà những hệ quả huyết áp cao gây ra ngày càng nguy hiểm. Vậy khi bị cao huyết áp, bạn nên làm những gì?
Mục lục
Huyết áp cao bao nhiêu là cao?
Huyết áp là lực đẩy của máu vào thành mạch hay còn gọi là động mạch. Mỗi lần tim của ban đập thì nó bơm máu vào các động mạch. Huyết áp cao nhất khi tim của bạn đập, bơm máu – đây gọi là huyết áp tâm thu. Khi tim của bạn nghỉ, giữa hai lần đập thì huyết áp hạ xuống – đây gọi là huyết áp tâm trương.
Huyết áp tăng và hạ trong ngày. Khi huyết áp luôn ở mức cao, gọi là huyết áp cao và thường được gọi là “cao huyết áp”. Điều này có nghĩa là tim phải hoạt động vất vả hơn bình thường.
Định nghĩa và phân độ THA theo mức HA đo tại phòng khám (mmHg) (*)
| Phân loại | Tâm thu (mmHg) | Tâm trương (mmHg) | |
| Tối ưu | < 120 | Và | <80 |
| Bình thường(**) | 120 – 129 | Và/hoặc | 80 – 84 |
| Bình thường cao(**) | 130 – 139 | Và /hoặc | 85 – 89 |
| Tăng huyết áp giai đoạn 1 | 140 – 159 | Và/hoặc | 90 – 99 |
| Tăng huyết áp giai đoạn 2 | 160 – 179 | Và/hoăc | 100 – 109 |
| Tăng huyết áp giai đoạn 3 | ≥ 180 | Và/hoặc | ≥ 110 |
| Tăng huyết áp tâm thu đơn độc | ≥ 140 | và | <90 |
(*) Nếu HA không cùng mức để phân loại thì chọn mức HA tâm thu hay tâm trương cao nhất. THA TT đơn độc xếp loại theo mức HATT.
(**) Tiền tăng huyết áp: khi HATT > 120 – 139mmHg và HATTr > 80 – 89mmHg.
Huyết áp cao hầu hết không có triệu chứng nhận biết. Tuy nhiên, nếu cao huyết áp không được kiểm soát trong nhiều năm, nó có thể dẫn đến đột quỵ, suy tim, đau tim, suy thận, mù, thậm chí tử vong.
Huyết áp cao không được kiểm soát làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm đau tim và đột quỵ.
Đọc chi tiết: Biến chứng bệnh huyết áp cao nếu không được điều trị
Bị huyết áp cao nên làm gì?
1. Lên kế hoạch cho những bữa ăn lành mạnh
- Bổ sung kali:
Kali là khoáng chất có hàm lượng khá cao trong cơ thể. Kali có nhiều tác dụng đối với cơ thể, giúp cân bằng độ pH, gửi tín hiệu thần kinh và điều chỉnh các cơn co thắt cơ bắp,…
Nghiên cứu đã chứng minh rằng một chế độ ăn giàu kali có thể làm giảm huyết áp nhờ vào cơ chế loại bỏ lượng natri dư thừa. Khi người bệnh cao huyết áp tăng lượng kali bổ sung vào cơ thể, huyết áp tâm thu đã giảm khoảng 3,49 mmHg, huyết áp tâm trương giảm 1,96 mmHg.
Bên cạnh đó, kali còn có thể giúp ngăn ngừa loãng xương, chống đột quỵ, ngừa sỏi thận,…
Bạn có thể lựa chọn bổ sung kali từ chuối, bơ, các loại hạt, rau có màu xanh đậm, sữa, trái cây có múi,…
- Hạn chế natri
Trong nghiên cứu khảo sát khoảng 100000 người trưởng thành từ 18 quốc gia có thu nhập không đồng đều. Kết quả cho thấy: Bài tiết natri hàng ngày cao hơn có liên quan đến huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương cao hơn đáng kể; mối liên hệ giới hạn ở người tham gia có lượng natri hàng ngày bài tiết vượt quá 3g.
Theo một nghiên cứu mô hình, ước tính có khoảng 1 trong 10 trường hợp tử vong tim mach là do lượng natri quá cao.
Ở những người đã có sẵn yếu tố di truyền, nếu ăn nhiều muối, sẽ làm tăng tính thẩm thấu của màng tế bào đối với natri. Ion Na+ sẽ được vận chuyển nhiều vào tế bào cơ trơn của tim mạch, gây tích nước trong tế ào, tăng trương lực thành mạnh, tăng sức cản ngoại vi và làm huyết áp tăng cao.
Chính bởi vậy, hạn chế tiêu thụ muối sẽ giúp cải thiện chỉ số huyết áp của bạn. Hãy giảm dần lượng gia vị khi nấu ăn, hạn chế tiêu thị thực phẩm chế biến sẵn (chúng có chứa nhiều muối), xem thông tin bao bì hàm lượng thành phần của đồ ăn trước khi lựa chọn mua.
- Bổ sung chất xơ, vitamin, khoáng chất
Chất xơ có nhiều trong các loại rau củ, quả, các loại hạt là an toàn nhất. Các loại rau củ tốt cho người bệnh cao huyết áp như cần tây, rau cải, cà chua, cà rốt, tỏi, mộc nhĩ,…
Trong các loại rau quả tươi có chứa nhiều các vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể như: vitamin C, E, K, P,… có tác dụng đào thải natri dư thừa ra ngoài cơ thể, tăng lượng ion canxi trong máu, chống đông tụ máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, giảm cholesterol trong máu, tăng cường sức bền thành mạch,…
- Hạn chế đồ ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn
Trong cuộc sống hiện đại, xu hướng tiêu thụ các loại thực phẩm chế biến sẵn ngày một cao bởi tính hấp dẫn và tiện lợi. Các loại thực phẩm chế biến sẵn thường được tẩm ướp từ nhiều loại gia vị, chứa nhiều muối và bao gồm nhiều các chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và các chất bảo quản hóa học. Loại thực phẩm này không tốt cho sức khỏe tổng quan mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch, chỉ số huyết áp. Cần hạn chế tiêu thụ loại thực phẩm này về mức thấp nhất.
- Không hút thuốc
Khi bạn hút thuốc lá, khí CO sẽ lấy oxy trong hồng cầu, khiến cho tim đạp nhanh dẫn tới máu được bơm đi nhanh và nhiều khiến huyết áp tăng. Nicotine trong khói thuốc cũng làm hỏng lớp màng lót trên thành động mạch cản trở quá trình lưu thông máu, tăng áp lực máu lên thành động mạch cũng gây ra huyết áp cao.
Bỏ thuốc lá có thể cải thiện chỉ số huyết áp của bạn, giảm nguy cơ mắc bệnh tim và có ích cho sức khỏe tổng thể.
- Không uống rượu, bia
Uống nhiều rượu khiến tăng kích hoạt hệ thống thần kinh giao cảm, ngăn cản hoạt động mạch máu và gây huyết áp cao. Ở nam giới, những người huyết áp cao chỉ cần uống khoảng 150- 300 ml rượu bia có nguy cơ tử vong do đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim cao gấp 2-5 lần so với những người có huyết áp bình thường hoặc những người kiêng bia rượu hoàn toàn.
Nghiên cứu mới nhất chỉ ra rằng không có mức độ uống rượu bia nào là an toàn. Bởi vậy, hãy hạn chế tiêu thụ chúng triệt để nhất.
- Uống trà giảo cổ lam:
Sử dụng giảo cổ lam thường xuyên sẽ giúp kích thích cơ thể sản xuất ra hoạt chất oxit nitric- hợp chất này đã được nghiên cứu là có tác dụng tốt trong việc kiểm soát và ổn định huyết áp. Trà giảo cổ lam còn có tác dụng chữa bệnh mỡ máu cao, điều trị tiểu đường type 2, giảm cân, tăng cường hệ miễn dịch, … Có thể dùng nước trà giảo cổ lam thay thế nước lọc và uống mỗi ngày. Thời điểm uống trà mang lại kết quả điều trị bệnh tốt nhất là vào buổi sáng và đầu giờ chiều.
2. Duy trì thói quen tốt, lối sống khoa học
- Nghỉ ngơi phù hợp
Lên kế hoạch ăn uống, làm việc, nghỉ ngơi, thư giãn phù hợp. Cân nhắc thời gian ăn uống phù hợp, không bỏ bữa, không ăn quá muộn. Làm việc khoa học, dành thời gian để cơ thể được nghỉ ngơi, không thức quá khuya.
- Thư giãn, loại bỏ căng thẳng
Căng thẳng liên tục có thể khiến huyết áp tăng cao, nhất là khi bạn lựa chọn ăn các thực phẩm không lành mạnh, sử dụng cồn hoặc hút thuốc lá để đối mặt với căng thẳng. Hãy lựa chọn cách giải tỏa căng thẳng nhẹ nhàng hơn bằng cách nghe nhạc, tập yoga,… Hãy thả lỏng cơ thể, tạo cho bản thân năng lượng tích cực để hạn chế những áp lực cho bản thân.
- Tăng cường tập thể dục thể thao
Nghiên cứu chỉ ra rằng thường xuyên tập thể dục( dành ít nhất 30 phút tập vận động mỗi ngày) có lợi cho sức khỏe của bạn, điều đó cũng giúp người cao huyết áp giảm chỉ số từ 5 đến 8 mmHg.
3. Giảm cân nếu thừa cân
Béo phì ảnh hưởng xấu tới ngoại hình và sức khỏe, trong đó có sức khỏe tim mạch. Nghiên cứu chỉ ra rằng béo phì có thể làm tăng nguy cơ huyết áp cao lên 12 lần.
Giảm cân an toàn giúp bạn có vóc dáng đẹp hơn và sức khỏe tốt hơn. Bạn có thể lựa chọn đi bộ, chạy bộ, lựa chọn bộ môn gym, yoga hoặc môn thể thao nào đó bạn yêu thích kết hợp cùng chế độ ăn lành mạnh ít tinh bột và đường để có thể giảm bớt trọng lượng cơ thể.
4. Tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị
- Uống thuốc theo toa bác sĩ đã kê, uống đúng giờ, đúng liều
- Đảm bảo chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh
- Thăm khám sức khỏe định kỳ
5. Theo dõi huyết áp thường xuyên
Chủ động theo dõi huyết áp giúp bạn kiểm soát được chỉ số huyết áp của bản thân, từ đó dễ ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm mà huyết áp cao gây ra. Bạn có thể lựa chọn theo dõi huyết áp bằng máy đo huyết áp tại nhà hoặc thăm khám sức khỏe thường xuyên tại các cơ sở y tế và nhận sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.
Xử lý nhanh khi huyết áp lên cao đột ngột
➤ Khi bệnh nhân bị tăng huyết áp vượt mức, đầu tiên phải cho bệnh nhân được nghỉ ngơi và thư giãn hoàn toàn ở nơi thoải mái, không khí thoáng đãng, không ồn ào. Nếu đang làm việc ngoài trời, đang đi ngoài đường, ở nơi đông người thì nhanh chóng đưa vào nơi có bóng râm, mát mẻ. Khi người bệnh có dấu hiệu buồn nôn, cần cho họ nằm nghiêng để tránh tắc nghẽn đường hô hấp.
➤ Bệnh nhân cần hạn chế nói chuyện, bởi trong khi nói không chỉ riêng thanh quản hoạt động mà các cơ quan khác cũng chịu áp lực từ huyết áp cao.
➤ Dùng mát đo huyết áp để xác định chính xác trị số huyết áp hiện tại, mức độ tăng áp để có hướng xử lý phù hợp. Để mang lại kết quả chính xác nhất, bạn nên lựa chọn cùng một loại máy đo huyết áp trong các lần kiểm tra.
➤ Gọi người thân giúp đỡ, nếu tình trạng nguy hiểm hãy gọi tới số 155 để được cấp cứu nhanh chóng.
➤ Nếu huyết áp tâm thu cao trên 160 mmHg, uống ngay lập tức thuốc hạ áp có sẵn tại nhà đã được tham khảo bác sĩ từ trước nếu còn đang tỉnh táo. Trường hợp bệnh nhân mê sảng, không còn tỉnh táo thì không được ăn hay uống bất cứ thứ gì, bởi có thể gây tắc đường thở dẫn đến suy hô hấp và thậm chí gây tử vong.
➤ Theo dõi sát sao người bệnh, lấy các loại thuốc, đơn thuốc, kết quả khám bệnh của bệnh nhân mang theo đến cơ sở y tế. Dù tình trạng người bệnh có ổn định trở lại vẫn nên đến bệnh viện để kiểm tra cho an toàn.
Thực hiện nghiêm túc theo những hướng dẫn nêu trên, tình trạng cao huyết áp của bạn sẽ được kiểm soát hiệu quả.
Theo giaocolam.vn
