Giảo cổ lam có nhiều tác dụng quý đối với sức khỏe con người. Không ít người sử dụng loại thảo mộc này như đồ uống quen thuộc hàng ngày. Vậy giảo cổ lam có dùng cho phụ nữ mang thai được hay không?
Mục lục
Thành phần hoạt chất chính trong giảo cổ lam
Giảo cổ lam chứa nhiều hoạt chất sinh học quý, tạo nên các tác dụng nổi bật đã được nghiên cứu. Trong đó, nhóm hợp chất quan trọng nhất là saponin, đặc biệt là gypenosides, chiếm tỷ lệ cao trong dược liệu khô (ước tính hơn 4,5%). Gypenosides được xem như “triterpenoid tự nhiên”, có cơ chế tác động tương tự một số hoạt chất của nhân sâm, giúp điều hòa chuyển hóa lipid và hỗ trợ bảo vệ thành mạch.
Ngoài saponin, giảo cổ lam còn chứa nhiều flavonoid và polyphenol – những hợp chất có khả năng chống oxy hóa mạnh, góp phần giảm quá trình viêm mạn tính và ngăn ngừa hình thành mảng xơ vữa động mạch.
Một số nghiên cứu thực nghiệm và lâm sàng đã cho thấy các hoạt chất này có những tác dụng chính:
- Hỗ trợ hạ mỡ máu, giảm cholesterol và triglycerid.
- Ổn định huyết áp, nhờ cơ chế giãn mạch và bảo vệ nội mạc mạch máu.
- Điều hòa đường huyết, giúp tăng độ nhạy insulin.
- Chống oxy hóa và chống viêm, bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do.
Chính nhờ những đặc điểm này, giảo cổ lam được sử dụng phổ biến như một dược liệu hỗ trợ người rối loạn lipid máu, tăng huyết áp hoặc tiểu đường. Tuy vậy, chính các tác dụng mạnh lên chuyển hóa cũng khiến giảo cổ lam trở thành thảo dược cần thận trọng với phụ nữ đang mang thai, vì có thể ảnh hưởng đến huyết áp, đường huyết hoặc hoạt động co bóp tử cung.
☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Tác dụng của Giảo cổ lam với sức khỏe con người
Bà bầu có nên uống giảo cổ lam không?
Mặc dù giảo cổ lam được nhiều nghiên cứu công nhận là dược liệu tốt cho sức khỏe tim mạch và chuyển hóa, nhưng đối với phụ nữ mang thai, các chuyên gia y học cổ truyền và y học hiện đại đều khuyến cáo nên thận trọng hoặc không tự ý sử dụng.
Lý do chính là các hoạt chất sinh học trong giảo cổ lam – đặc biệt nhóm saponin và flavonoid – có tác dụng điều chỉnh chuyển hóa khá mạnh, có thể ảnh hưởng đến thai kỳ theo nhiều cơ chế:
- Hạ đường huyết và huyết áp: Giảo cổ lam có khả năng làm giảm nồng độ đường máu và giãn mạch hạ huyết áp. Ở phụ nữ đang mang thai, việc đường huyết hoặc huyết áp xuống thấp đột ngột có thể gây hoa mắt, chóng mặt, ảnh hưởng tuần hoàn máu nuôi thai nhi.
- Tác dụng hoạt huyết, chống đông nhẹ: Một số tài liệu ghi nhận giảo cổ lam có tính hoạt huyết nhất định. Dù không mạnh như các thảo dược khác, nó vẫn có khả năng ảnh hưởng đến quá trình đông máu hoặc làm tăng nguy cơ co bóp tử cung trong những trường hợp cơ địa nhạy cảm.
- Chưa đủ dữ liệu nghiên cứu lâm sàng trên thai phụ: Hầu hết các thử nghiệm về giảo cổ lam mới tập trung ở người lớn khỏe mạnh hoặc bệnh nhân mỡ máu, tiểu đường. Chưa có nghiên cứu quy mô đủ lớn nào chứng minh an toàn tuyệt đối khi dùng giảo cổ lam trong thai kỳ.
Vì những lý do trên, các bác sĩ sản khoa thường không khuyến cáo phụ nữ mang thai tự ý dùng giảo cổ lam, dù với mục đích phòng ngừa mỡ máu hay hỗ trợ tiêu hóa. Nếu đang mang thai và muốn sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào, bạn cần hỏi ý kiến bác sĩ để được đánh giá nguy cơ – lợi ích cụ thể.
Những rủi ro tiềm ẩn khi bà bầu tự ý dùng giảo cổ lam
Việc phụ nữ mang thai tự ý sử dụng giảo cổ lam mà không có chỉ định chuyên môn có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả mẹ và thai nhi. Mặc dù giảo cổ lam là thảo dược tự nhiên, song chính các hoạt chất sinh học mạnh trong cây lại là yếu tố gây lo ngại.
Cụ thể, những nguy cơ bà bầu có thể gặp phải gồm:
Tụt huyết áp hoặc tụt đường huyết:
Tác dụng giãn mạch và điều hòa glucose của giảo cổ lam có thể làm huyết áp hoặc đường huyết giảm thấp hơn mức an toàn, gây chóng mặt, mệt lả, thậm chí ngất xỉu. Điều này đặc biệt nguy hiểm trong những tháng đầu thai kỳ, khi hệ tuần hoàn của thai nhi chưa ổn định.
Tác dụng hoạt huyết:
Một số tài liệu ghi nhận giảo cổ lam có đặc tính hoạt huyết nhẹ. Trong một số cơ địa nhạy cảm, điều này có thể kích thích tử cung co bóp, làm tăng nguy cơ dọa sảy thai hoặc sinh non.
Ảnh hưởng quá trình đông máu:
Các nghiên cứu cho thấy giảo cổ lam có thể ảnh hưởng nhẹ đến khả năng kết tập tiểu cầu và quá trình đông máu. Đối với thai phụ đang dùng thêm vitamin hoặc thuốc bổ có thành phần ảnh hưởng đông máu, nguy cơ tương tác không mong muốn sẽ càng cao.
Chưa có nghiên cứu an toàn đầy đủ:
Hiện nay, chưa có nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn nào chứng minh việc uống giảo cổ lam trong thai kỳ là an toàn tuyệt đối. Hầu hết các kết quả chỉ dựa trên nghiên cứu ở người trưởng thành khỏe mạnh hoặc bệnh nhân rối loạn chuyển hóa.
Tương tác với thuốc điều trị:
Nếu thai phụ đang điều trị bệnh lý khác như tiểu đường thai kỳ, huyết áp cao hoặc rối loạn đông máu, giảo cổ lam có thể gây tương tác thuốc, làm giảm hoặc tăng tác dụng thuốc điều trị, gây hậu quả khó lường.
☛ Tham khảo thêm: Tác dụng phụ của giảo cổ lam
Ngoài phụ nữ mang thai ai nên hạn chế dùng giảo cổ lam?
Dù có nhiều lợi ích, giảo cổ lam không phù hợp với mọi đối tượng. Dưới đây là các trường hợp cần hạn chế hoặc tránh sử dụng:
- Phụ nữ cho con bú: Các hoạt chất có trong giảo cổ lam có thể chuyển hóa vào sữa mẹ, ảnh hưởng tới sức khỏe của trẻ đang bú mẹ. Vì vậy, phụ nữ đang cho con bú nên tránh sử dụng thảo dược này.
- Người mắc chứng hư hàn: Không nên uống giảo cổ lam bởi thảo dược này có tính lạnh sẽ gây mệt mỏi, đổ mồ hôi trộm và mất sức.
- Trẻ dưới 10 tuổi: Trẻ em dưới 10 tuổi sức đề kháng còn yếu, khó chống đỡ các thành phần hóa học mạnh có trong thảo dược. Do đó, cha mẹ cần lưu khi không cho bé sử dụng loại thảo dược này khi ở độ tuổi trên nhé.
- Người huyết áp thấp: Giảo cổ lam có tác dụng hạ huyết áp nên những người bị huyết áp thấp cần hạn chế sử dụng loại, đặc biệt là khi đói. Dùng giảo cổ lam khiến cho tăng tiết insulin làm cho sự tiêu hủy đường quá mức cho phép dễ gây tình trạng hạ đường huyết đột ngột gây ra nguy hiểm đối với bệnh nhân huyết áp thấp.
- Phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt: Cần tránh dùng loại thảo dược có tính hàn như giảo cổ lam, sẽ gây rong kinh.
- Người chuẩn bị phẫu thuật hoặc sau hậu phẫu: Giảo cổ lam có tác dụng hoạt huyết nên gây ảnh hưởng tới khả năng đông máu, làm chậm quá trình đông máu, gây nguy cơ chảy máu khi phẫu thuật.
- Người mắc bệnh tự miễn: như lupus, đa xơ cứng, viêm khớp dạng thấp,… nên tránh dùng giảo cổ lam. Tác dụng phụ của giảo cổ lam làm tăng kích thích hệ thống miễn dịch khiến mức độ bệnh trầm trọng hơn.
- Người đang chảy máu hoặc có rối loạn chảy máu, mất máu nhiều: Những đối tượng này cần tránh sử dụng giảo cổ lam. Bởi đây là thảo dược có tác dụng hoạt huyết, làm chậm quá trình đông máu. Khi sử dụng khiến tình trạng rối loạn chảy máu nặng và khó kiểm soát hơn.
Giảo cổ lam có thể tương tác với những loại thuốc như: thuốc làm giảm hệ miễn dịch, thuốc làm chậm đông máu (thuốc chống co giật / chống huyết khối)… Vì vậy, trước khi sử dụng giảo cổ lam nếu đang dùng các thuốc khác hoặc đang gặp vấn đề về sức khỏe cần tham khảo ý kiến bác sĩ. Cần ngưng sử dụng giảo cổ lam nếu thấy có tình trạng suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ chảy máu, bầm tím.
☛ Tìm hiểu chi tiết tại: [Cảnh báo] 6 đối tượng không nên uống giảo cổ lam!
